نقشه‌خوانی برق (وسایل الکتریکی در مدارات روشنایی)

هدف از این بخش، آشنایی با نقشه‌خوانی مدارهای الکتریکی است. برای رسیدن به این اصل، لازم است تا با علائم اختصاری و پایه و اساس ترسیم و نقشه‌خوانی مدارهای الکتریکی آشنا شویم.

در مباحث الکتریکی نقشه‌ها اغلب در دو استاندارد V.D.E (استاندارد برق آلمان) و I.E.C (استاندارد کمیته‌ی بین‌المللی الکتروتکنیک) ترسیم می‌شوند؛ اما ازآنجایی‌که استاندارد A.N.S.I (استاندارد بین‌المللی آمریکا) در گرایش تأسیسات مکانیکی کاربرد بیشتری دارد به همین جهت در تشریح مطالب و علائم این قسمت از هر سه استاندارد در نظر گرفته‌شده است.

با توجه به اینکه وسایل الکتریکی با ولتاژهای گوناگون وجود دارند به همین دلیل می‌توان نقشه‌ی مدارهای الکتریکی آن را به دودسته کلی تقسیم کرد.

       

1. مدارهای روشنایی الکتریکی و لوازم‌خانگی

مدارهایی مانند مدار لامپ، یخچال، کولر و . که برای اتصال آن‌ها از شبکه تک فاز 220 ولت استفاده می‌شود.

        

2. مدارهای صنعتی

مدارهایی مانند راه‌اندازی موتور الکتریکی، پمپ و . که برای اتصال آن‌ها از شبکه سه فاز 380 ولت استفاده می‌شود.

 

علائم اختصاری وسایل الکتریکی

جداول زیر علامت اختصاری چند وسیله الکتریکی که در مدارهای روشنایی یا لوازم‌خانگی به کار می‌روند را نشان می‌دهد.

 

 

  

مدارهای الکتریکی روشنایی

مدارهای روشنایی را در سه شکل مختلف نشان می‌دهند که در ادامه هریک توضیح داده خواهد شد.

      

شمای حقیقی

شمای حقیقی نقشه‌ای است که از آن برای نشان دادن نحوه‌ی اتصال سیم‌های رابط به کلیدها، عیب‌یابی و تا حدودی محل قرار گرفتن اجزای مدار روی تابلو استفاده می‌شود. در شکل زیر تصویر شمای حقیقی مدار کلید یک پل را نشان می‌دهد.

 

شمای فنی

شمای فنی، نقشه‌ی ساده یک‌خطی است که نحوه‌ی اتصال قسمت‌های اصلی مدار را بدون سیم‌های کمکی و چگونگی سیم‌کشی نشان می‌دهد. درواقع شمای فنی لوله‌های سیم‌کشی رابط بین اجزای مدار را به همراه تعداد سیم‌هایی که از داخل لوله می‌گذرد، نشان می‌دهد. تعداد سیم‌های داخل لوله اغلب با یک خط کوتاه مایل که روی قسمت‌های مختلف گذاشته می‌شود، تعیین می‌گردد. اگر تعداد سیم‌های عبوری از دو سیم بیشتر باشد با عدد نشان داده می‌شود. در شکل زیر شمای فنی مدار یک پل مشاهده می‌شود.

 

تمامی نقشه‌های تابلوی برق تأسیسات مکانیکی با شمای فنی نشان داده می‌شوند. در شکل زیر شمای فنی تابلو برق یک‌منزل مسی را نشان می‌دهد.

 

شمای مسیر جریان

نقشه‌ای که در آن مسیرهای عبور و جریان برق‌رسانی به وسایل الکتریکی به‌صورت عمودی نشان داده می‌شود. در این نقشه مدار از سیم فاز شروع و پس از عبور از وسایل، به سیم نول ختم می‌شود. شکل زیر تصویر شمای مسیر جریان مدار کلید یک پل را نشان می‌دهد.